Gerçek
Uzunluğu Hesaplama
Gerçek
uzunluk, diğer bir deyişle arazi üzerindeki uzunluk,
Gerçek
Uzunluk = Ölçek (Payda) * Harita Uzunluğu
formülü
ile ya da doğru orantı kurularak
hesaplanır.
Örnek
: 1 / 850.000 ölçekli bir haritada A - B kentleri arası 8 cm ölçülmüştür. Buna
göre iki kent arasındaki kuş uçuşu uzaklık kaç km'dir?
Orantıyla
Çözüm :
Ölçeğe
göre, arazi üzerindeki 850.000 cm haritada 1 cm
gösterilmiştir.
1
cm 850.000 cm'yi gösterdiğine göre
8
cm x cm'yi gösterir.
----------------------------------------------------------------
x
= 8 * 850.000 / 1 = 6.800.000 cm
cm'yi
km'ye çevirmek için 5 basamak sola doğru gitmek
gerekir.
6.800.000
cm = 68 km'dir.
Formülle
Çözüm :
Gerçek
Uzunluk = Ölçek * Harita Uzunluğu
Gerçek
Uzunluk = 850.000 * 8
Gerçek
Uzunluk = 6.800.000 cm = 68 km'dir.
Haritadaki
Uzunluğu Hesaplama
Harita
üzerindeki uzunluk
Harita
Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçek (payda)
formülü
ile ya da doğru orantı kurularak
hesaplanır.
Örnek
: Arazi üzerindeki 180 km'lik uzunluk 1 / 900.000
ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?
Orantıyla
Çözüm :
1
/ 900.000 ölçeğinde,
1
cm 9 km'yi gösteriyorsa
x
cm 180 km'yi gösterir.
----------------------------------
x
= 1* 180 / 9 = 20 cm'dir.
Formülle
Çözüm :
Ölçeğe
göre, arazi üzerindeki 900.00 cm haritada 1 cm
gösterilmiştir.
Harita
Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçek (payda)
Harita
Uzunluğu = 18.000.000 / 900.000
Harita
Uzunluğu = 20 cm'dir.
Haritadaki
Uzunlukların Karşılaştırılması
İki
harita uzunluğunun karşılaştırılması esasına dayanan sorular ters orantı
kurularak ya da iki aşamalı olarak
çözülür.
Örnek
: 1 / 750.000 ölçekli bir haritada A-B noktaları arasındaki uzaklık 12 cm
ölçülmüştür. Aynı uzaklık
1
/ 1.500.00 ölçekli bir haritada kaç cm ile gösterilir.
Çözüm
l :
1
/ 750.000 ölçekli haritada 12 cm'lik uzaklık, 1 /
1.500.000 ölçekli haritada x cm gösterilir.
Ölçekler
arasında 750.000 / 1.500.000 oranı bulunduğuna göre harita uzunlukları arasında
12 / x oranı vardır.
x
= 750.00 * 12 / 1.500.000 = 6 cm'dir.
Çözüm
2:
1.
haritadan yararlanarak gerçek uzaklığı bulalım
1
cm 7.5 km'yi gösteriyorsa,
12
cm x km'yi gösterir.
-----------------------------------------------------
x
= 12 * 7.5 / 1 = 90 km'dir.
2.
haritadan yararlanarak haritadaki uzunluğu bulalım :
15
km'yi 1 cm gösteriyorsa
90
km'yi x cm gösterir
---------------------------------
x
= 90 * 1 / 15 = 6 cm'dir.
İzdüşümsel
Alanın Hesaplanması
İzdüşümsel
alan, yer şekillerinin izdüşümünün alınması ile hesaplanan alandır. Arazi
üzerindeki gerçek alan hesaplamalarında ise yer şekilleri yüzölçümü dikkate
alınır. Bu nedenle bir yerin izdüşümü alanı ile gerçek alanı arasındaki fark
yardımıyla arazinin engebeliliği hakkında bilgi
edinilebilir.
İzdüşüm
alanı ile gerçek alan arasındaki fark fazla ise, arazinin engebesi de fazladır.
İzdüşümsel
alan,
İzdüşümsel
Alan = Ölçek (Payda)2 * Haritadaki Alana
formülü
ile ya da doğru orantı kurularak
hesaplanır.
Örnek
: 1 / 700.000 ölçekli bir haritada bir adanın kapladığı alan 15 cm2
olduğuna göre adanın izdüşümsel alanı kam km2 dir?
Orantıyla
Çözüm :
Ölçeğe
göre, 1 cm 700.000 cm'yi
göstermektedir.
1
cm2 49 * 1010 km2 yi gösterdiğine
göre,
15
cm2 x km2'yi gösterir.
--------------------------------------------------------------
x
= 15 * 49 * 1010 = 735 * 1010
cm2 dir.
cm2'yi
km2'ye
çevirmek gerekir. 735 * 10 cm2
= 735 km2'dir.
Formülle
Çözüm :
İzdüşümsel
Alan = (Ölçek Paydası)2
* Haritadaki Alan
İzdüşümsel
Alan = (700.000)2
* 15
İzdüşümsel
Alan = 49 * 1010
* 15 = 735 * 1010
cm2
cm2'yi
km2'ye
çevirmek gerekir. 735 * 1010
cm2
= 735 km2'dir.
Haritadaki
Alanı Hesaplama
Haritadaki
alan,
Haritadaki
Alan = Gerçek Alan / Ölçek (Payda)2
formülü
ile ya da doğru orantı kurularak
hesaplanır.
Örnek
: Gerçek alanı 590.4 km2
olan göl 1 / 1.200.000 ölçekli haritada kaç cm2
gösterilir.
Orantıyla
Çözüm :
Ölçeğe
göre ;
1
cm 12 km'yi göstermektedir.
1
cm2
144 km2'yi
gösteriyorsa
x
cm2
590.4 km2'yi
gösterir.
--------------------------------------------------------
x
= 590.4 / 144 = 4.1 cm2
dir.
Formülle
Çözüm :
Haritadaki
Alan = Gerçek Alan / Ölçek2
(Payda)
Haritadaki
Alan = 590.4 / (12)2
Haritadaki
Alan = 590.4 / 144 = 4.1 cm2
UYARI
: Haritalardaki alan hesaplanırken ölçek paydasının karesi mutlaka
alınmalıdır.
Ölçek
Hesaplama
Harita
ve arazi üzerindeki uzunlukların verildiği sorularda
ölçek,
Ölçek
(Payda) = Harita Uzunluğu / Gerçek Uzunluk
formülü
ya da doğru orantı kurularak
hesaplanır.
Örnek
: Arazi üzerindeki 84 km'lik uzunluk, ölçeği
bilinmeyen haritada 7 cm gösterildiğine göre, haritanın ölçeği
nedir?
Orantıyla
Çözüm :
84
km cm'ye çevrilir.
7
cm 8.400.000 cm'yi gösteriyorsa
1
cm x cm'yi gösterir.
-----------------------------------------------
x
= 1 * 8.400.000 / 7 = 1.200.000 cm'dir.
Ölçek
: 1 / 1.200.000'dir.
Formülle
Çözüm :
Ölçek
(Payda) = Harita Uzunluğu / Gerçek Uzunluk
Ölçek
(Payda) = 7 / 8.400.000
Ölçek
(Payda) = 1.200.000 cm
Ölçek
: 1 / 1.200.000'dir.
Ölçek
Hesaplama
Harita
ve arazi üzerindeki alanların verildiği sorularda ölçek
Ölçek
(Payda) = Haritadaki Alan / Gerçek Alan kesrinin karekökü
formülü
ya da doğru orantı kurularak
hesaplanır.
Örnek
: Gerçek Alanı 4375 km2
olan bir göl, ölçeği bilinmeyen haritada 7 cm2
gösterildiğine göre haritanın ölçeği nedir?
UYARI
: Harita ve arazi üzerindeki alanların verildiği sorularda ölçeği hesaplarken
kare kök almayı unutmayınız.
Eğim
Hesaplama :
Eğim
: Topoğrafya yüzeyinin yatay düzlemle yaptığı açıya
eğim denir.
Eğim,
Eğim
= Yükseklik (m) * 100 / Yatay Uzaklık
formülü
ile hesaplanır.
Örnek
: A - B arasındaki uzaklık 1 / 600.000 ölçekli haritada 4 cm gösterilmiştir.
Aralarındaki yükselti farkı 1200 m. olduğuna göre, A ile B arasındaki eğim binde
(%o) kaçtır?
Çözüm
A B arasındaki gerçek uzaklık;
4
* 6 = 24 km olduğuna göre,
Eğim
= Yükseklik Farkı (m) / Yatay Uzaklık (m) * 1000
Eğim
= 1200 / 24.000 * 1000
Eğim
= %o 50'dir.
UYARI
: Eğim yüzde (%) olarak hesaplanırken 100 ile, binde (%o) olarak hesaplanırken
1000 ile çarpılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder