Harita
üzerinde belli iki nokta arasındaki uzunluğun, yeryüzündeki aynı noktalar
arasındaki uzunluğa oranıdır.
Diğer
bir deyişle, gerçek uzunlukları harita üzerine aktarırken kullanılan küçültme
oranıdır.
Örneğin
: Boğaz Köprüsü'nün gerçekte 1074 m olan iki ayağı arası uzaklık, ölçeği
bilinmeyen bir haritada yaklaşık 0.5 cm gösterilmiştir. Haritanın ölçeğini
bulmak için harita üzerindeki uzunluğu gerçek uzunluğa oranlarız.
Buna
göre haritanın ölçeği yaklaşık 1/200.000'dir.
Ölçek
= Harita Üzerindeki Uzunluk / Arazi Üzerindeki Uzunluk (Gerçek
Uzunluk)
Kesir
Ölçek
Haritalardaki
küçültme oranını basit kesirle ifade eden ölçek türüdür.
1
/ 25.000 , 1 / 500.000, 1 / 1.000.000 birer kesir
ölçektir.
Kesir
ölçekte, pay ile paydanın birimleri aynıdır. Uzunluk birimi olarak santimetre
(cm) kullanılır.
Örneğin
: 1 / 1.000.000 ölçeğinde, arazi üzerindeki 1.000.000 cm (10 km)'lik uzunluk harita üzerinde 1 cm
gösterilmiştir.
Çizgi
(grafik) Ölçek
Haritalardaki
küçültme oranını çizgi grafiği üzerinde gösteren ölçek
türüdür.
Kesir
ölçeğe göre düzenlenir ve santimetre (cm)'nin
üstündeki tüm uzunluk birimleri kullanılır.
Kesir
Ölçeği Çizgi Ölçeğe Çevirme
Kesir
ölçeği, çizgi ölçeğe çevirirken önce 1 cm'nin kaç
km'yi gösterdiği bulunur.
Örnek
: 1 / 2.500.000 ölçeğinde 1 cm 25km'yi gösterdiğine göre çizgi ölçekte de 1 cm
25 km'yi göstermelidir.
Bir
doğru parçası çizilerek eşit aralıklara bölünür. Üzerine, 1 cm 25 km'yi gösterecek şekilde değerler
yazılır.
Sıfırın
sol tarafındaki aralık 25 km'den daha kısa
uzunlukların ölçülmesine yarayacak biçimde bölümlenir.
Çizgi
Ölçeği Kesir Ölçeğe Çevirme
Çizgi
ölçeği kesir ölçeğe çevirirken önce ölçeğin uzunluğunun, toplam kaç km'yi gösterdiği bulunur. 1 cm'nin
kaç km'yi gösterdiğini bulmak için orantı
kurulur.
Örneğin
: Çizgi ölçeğin uzunluğu 5 cm'dir.
5
cm 20 km gösterdiğine göre
1
cm x km'yi gösterir.
----------------------------------------
x
= 20 / 5 = 4 km
Bulunan
değer cm'ye çevrilir.
Buna
göre kesir ölçek 1 / 400.000'dir.
UYARI
: Çizgi ölçeği kesir ölçeğe çevirirken, grafiğin sonundaki uzunluk birimine
dikkat etmemiz gerekir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder